Thị trường thương mại điện tử: Tiềm năng nhưng đầy thách thức

Thị trường hướng đến quy mô 10 tỷ USD

Trong tháng 3, thị trường TMĐT Việt Nam đón nhận thông tin về sự thâm nhập của Amazon – tên tuổi đình đám trong lĩnh vực mua sắm trực tuyến toàn cầu – với tâm trạng khá háo hức. Trước đó, thương hiệu Apple cũng chính thức mở cửa hàng trên trang bán hàng trực tuyến Lazada.vn. Ông Phạm Thái Bình, Trưởng bộ phận Bán lẻ của Savills TP. Hồ Chí Minh nhận định, sự tham gia của những “ông trùm” này, cho dù ở bất kỳ cấp độ nào, chính là cơ hội để nhìn lại sự phát triển của e-commerce - TMĐT nước ta trong thời gian qua và sắp tới.

Theo ông Bình, trong mắt nhiều chuyên gia và cả người tiêu dùng, mua sắm truyền thống hiện nay dường như đang bị chi phối bởi kênh TMĐT, đa phần nhờ vào sự phát triển của internet và những công nghệ phụ trợ hiện đại. Khi người tiêu dùng không còn xa lạ với thiết bị điện tử thì các dịch vụ phát triển từ nền tảng công nghệ số dần tạo nên ưu thế, mang đến sự tiện lợi, dễ dàng, nhanh chóng. Thông tin từ Cục TMĐT và Công nghệ thông tin (Bộ Công thương) cho thấy, ngành TMĐT Việt Nam đang có mức tăng trưởng vào khoảng 25% và có thể được duy trì trong giai đoạn 2018 – 2020. Còn trong 4 năm tới, quy mô thị trường TMĐT Việt Nam được dự đoán có thể đạt tới 10 tỷ USD. Bên cạnh doanh nghiệp (DN), các quỹ đầu tư và tập đoàn nước ngoài cũng tích cực mua cổ phần, bỏ tiền đầu tư cho các sàn và các trang web TMĐT trong nước, khiến cho thị trường này ngày càng sôi động.

Nghiên cứu về hành vi tiêu dùng cho thấy, hơn 50% người mua sắm Việt Nam thích mua hàng ở nước ngoài, do sự tin tưởng vào chất lượng sản phẩm, các dịch vụ thanh toán, hậu mãi… Ngoài ra, thói quen mua sắm đặc trưng của người Việt là “thấy, sờ và… thử” nên không ít khách hàng chủ yếu dạo chơi trên mạng để khảo giá là chính. Tuy nhiên, với sự thay đổi của xã hội và nhịp sống hiện đại, thời gian dành cho việc ra ngoài mua sắm sẽ hạn chế rất nhiều và TMĐT chính là lựa chọn phù hợp. 

“Do đó, nếu xét trên khía cạnh thị trường, mua sắm trực tuyến ở Việt Nam vẫn còn nhiều cơ hội để phát triển. Việc tham gia sân chơi tại Việt Nam của các thương hiệu TMĐT lớn như Amazon, Apple... chắc chắn sẽ góp phần tạo thêm động lực cho thị trường, cũng như khởi động lại cuộc đua giành thị phần. Theo dự báo từ giới chuyên gia, khả năng đến 2025, TMĐT Việt Nam sẽ vượt qua các nước trong khu vực”, ông Bình nói.

Nhiều rủi ro, thách thức

Dù tiềm năng phát triển là có thật, thế nhưng, TMĐT tại Việt Nam cũng gặp không ít trở ngại như sự phát triển thiếu bền vững, người tiêu dùng còn nghi ngại về sản phẩm, thiếu sức hấp dẫn cũng như một số công cụ hỗ trợ khách hàng... Ông Bình dẫn chứng, bên cạnh những trang mua sắm đang thể hiện rõ tính chuyên nghiệp như Lazada, Thegioididong, Sendo, Shopee, Tiki… được đầu tư bài bản, đâu đó vẫn còn tồn tại các loại hình mua sắm qua các kênh mạng xã hội như Facebook, Zalo… với quy mô dù nhỏ lẻ nhưng số lượng lại vô cùng lớn. 

Trong khi đó, chi phí cho hoạt động của những kiểu “bán hàng qua mạng xã hội” này không đáng kể. Điều này khiến cho sự cạnh tranh trở nên khập khiễng do các trang bán hàng tên tuổi phải đầu tư bài bản từ con người đến hệ thống vận hành..., nên phải chịu các gánh nặng về chi phí liên quan. Trên thực tế, đã không ít thương hiệu rời bỏ cuộc chơi trong thời gian qua như Beyeu, Deca, Foodpanda… Không ít DN cũng đã rút lui lặng lẽ. 

Do vậy, dù được đánh giá là màu mỡ nhưng mảnh đất TMĐT không dễ đãi ngộ bất cứ ai và đâu đó, nhiều thương hiệu trong lĩnh vực này vẫn trong giai đoạn khó khăn để tìm chỗ đứng cho mình.

Khó khăn khác, đó là việc nhiều thương hiệu có tên tuổi không hề có chính sách bán hàng qua trang TMĐT, dẫn đến thực tế là hàng hóa thiếu tính đa dạng về chủng loại. Trong khi đó, các thương hiệu có chính sách bán hàng qua mạng lại chủ yếu là những sản phẩm nội địa. Thông thường, lợi nhuận của nhãn hiệu nội địa chỉ tầm khoảng 40 - 45%, trong khi đó, chi phí phải trả cho đơn vị TMĐT khá cao, trung bình là 30%. Để hạn chế rủi ro từ việc trả hàng, tồn hàng, hàng qua mùa, hay các chương trình khuyến mãi của trang TMĐT..., các nhà bán lẻ phải đưa giá thành cao hơn. Vô hình trung, trang TMĐT mang tính quảng cáo nhiều hơn và thậm chí còn trở thành một kênh tốt để các nhà bán lẻ thực hiện việc tiếp thị hay làm thương hiệu.

“Nhìn chung, thị trường TMĐT Việt Nam rất tiềm năng nhưng cũng chứa đựng không ít rủi ro, thách thức. Để chú trọng hơn về văn hóa tiêu dùng của người Việt (vốn hay thay đổi và thích cái mới) đạt hiệu quả hơn, nhà đầu tư cần có những bước đi thử nghiệm trước khi tiếp cận, trước khi có kế hoạch đầu tư, bởi nhiều nhà bán lẻ đã gặp khó khi phải đối mặt với vấn đề thích ứng văn hóa tiêu dùng tại Việt Nam”, ông Bình khuyến nghị.