Từng là thị trường tỷ đô con cưng của ngành thương mại điện tử, điều gì khiến lĩnh vực mua chung tại Trung Quốc sa thải hàng ngàn nhân viên?

Alibaba và JD.Com là hai ông lớn thương mại điện tử trực tiếp tham gia thị trường mua chung

Hai gã khổng lồ Alibaba và JD.com cũng là những kẻ đến sa

Alibaba tham gia làn sóng từ cuối 2020 với nền tảng B2B và chuỗi tạp hoá Freshippo cùng lúc với đầu tư vào Nice Tuan. Phải đến tháng 3/2021 công ty này mới gộp nhiều đơn vị tạp hoá thành một nhóm với tên gọi MMC, giao cho Dai Shan, trưởng bộ phận giao dịch B2B của Alibaba lãnh đạo. Đi kèm với động thái này là việc gộp Lingshoutong vào chung với đơn vị tạp hoá của công ty là Hema Jishi. Tuy nhiên, lãnh đạo Alibaba cho hay họ không thể phân tách các đơn vị tạp hoá khác nhau của mình. Alibaba sau đó chính thức thành lập Taocaicai vào 9/2021 bằng cách kết hợp cả Hema Jishi và Taobao Grocery làm một.

Thay vì phụ thuộc vào các bên thứ ba về phân phối và nguồn hàng, công ty sử dụng lại chính những bên cung ứng của Alibaba, mang đến lượng lưu thông lớn vào hệ sinh thái của mình. Thế nhưng, Taocaicai lại bỏ lỡ cơ hội xây dựng thị phần bằng cách đốt tiền và “xả sản phẩm” vì gia nhập đúng giai đoạn chính quyền mạnh tay giám sát thị trường. Đây là một trong những hành vi kinh doanh nằm trong danh sách cấm, được đưa ra trong cuộc họp riêng giữa Cục quản lý thị trường và Bộ thương mại Trung Quốc với doanh nghiệp internet như Alibaba, Tencent, JD.com, Meituan, Pinduoduo và Didi. Các nhà quản lý cho rằng các nền tảng không nên bán phá giá sản phẩm để độc quyền thị trường, và rằng cuộc chiến giá cả đã “gây ra áp lực cho tỷ lệ việc làm”.

Trước quy định thắt chặt, JD.com nhanh chóng chuyển trọng tâm từ dịch vụ mua chung sang nhánh vận chuyển hàng tạp hoá, tập trung vào nhóm cộng đồng khá giả tại thành phố lớn. Dịch vụ mua chung theo nhóm với đối tượng khách hàng rộng hơn đã trở thành mảng kinh doanh chiếm tỉ trọng nhỏ tại JD.com.

“Kinh doanh mảng này đã gây lỗ nặng, và độ trung thành của khách hàng thì cực thấp” - một lãnh đạo JD.com cho hay.

JD.com cũng có ít động lực để xây dựng mảng mua nhóm vì đối tượng khách hàng quá khác biệt so với nền tảng người dùng sẵn có của doanh nghiệp.

Sự lụi tàn của của “ma cũ”

Trong khi những người khổng lồ công nghệ hướng mạnh vào thị trường mua nhóm, các startup lại đang chầy chật thoi thóp. Mô hình kinh doanh dựa trên “đốt tiền” không thể kéo dài với các tay chơi nhỏ như Nice Tuan, ngay cả khi có Alibaba làm hậu thuẫn tài chính. Công ty bắt đầu thu nhỏ và sa thải hàng loạt nhân viên vào mùa hè năm ngoái.

“Vào cao điểm chi tiền trợ cấp, chúng tôi mất từ 5 - 6 ndt mỗi 10 nhân dân tệ sản phẩm.” - một nhân viên cũ tại Nice Tuan cho hay. “Chiến lược chính bây giờ là giảm khoản lỗ xuống 2 nhân dân tệ. Cái gọi là cái tổ thực ra là cắt giảm hàng loạt nhân công, từ hơn 10 nghìn xuống 1000.”

Trước đó, Nice Tuan đã có lãi vào 2020, hai năm kể từ khi thành lập, trước khi cuộc cạnh tranh gay gắn bằng trợ cấp trong thị trường đẩy công ty vào thế phải đốt tiền để dành thị phần, theo chia sẻ của CEO Cheng Ying. Cứ khi nào dòng tiền trợ cấp dừng lại, lượng đơn hàng giảm vô cùng mạnh, chỉ còn khoảng trung bình 40 đơn một ngày.

Giữa bối cảnh thắt chặt quản lý từ chính quyền, các cơ quan quản lý thị trường đã có lệnh phạt 1.5 triệu nhân dân tệ đối với Nice Tuan vào 3/2021, vì tội xả sản phẩm và làm giá sai. Trước đó hai tháng, doanh nghiệp này cũng đã lãnh án phạt tương tự. Công ty cũng đã dừng hoạt động ở tỉnh Giang Tô trong ba ngày.

Kinh doanh giảm mạnh, Nice Tuan cũng khó khăn trong gọi vốn.Tháng 7/2021, công ty công bố gọi vốn thành công 300 triệu đô từ Alibaba, giảm mạnh so với mức 1 tỷ đô vào năm ngoái. Theo cựu nhân viên công ty, chính khoản vốn teo nhỏ này đã dẫn đến vụ sa thải hàng loạt.

Mặc dù Alibaba khẳng định rằng mình chỉ là nhà đầu tư tài chính cho Nice Tuan và công ty con này hoạt động hoàn toàn độc lập, một số nhân viên cũ của Nice Tuan cho hay việc giảm thiểu quy mô ở công ty một phần đến từ áp lực của Alibaba.

“Alibaba đã thâu tóm lại các mảng kinh doanh Nice Tuan từ bỏ” -

Nền tảng Xingsheng Preference do Tencent tài trợ là “ma mới” duy nhất còn lại duy trì được doanh thu. Trong khi phần lớn các nền tảng mua chung đang lỗ, Xingsheng Preference ghi nhận lãi ròng 2% vào tháng 1 vừa qua.

Cái giá cho nguồn lợi nhuận này là từ bỏ việc mở rộng thị phần. Công ty đã dừng mở rộng thị phần toàn quốc từ giữa 2021 và tập trung vào các thị trường chính như tỉnh Hồ Nam, một nguồn tin cho hay

Xingsheng dừng các ưu đãi trợ giá cho khách hàng và chuyển sang cải thiện việc vận hành và năng lực quản lý, một lãnh đạo cho hay.

Xingsheng, công ty duy nhất trong lĩnh vực mua chung còn giữ được thế cạnh tranh, giờ đã sánh vai với Taocaicai ở vị trí thứ hai trong nhóm các doanh nghiệp cung ứng dịch vụ mua chung. Xingsheng có khảong 180 triệu người dùng hàng tháng tính đến 1/2022, vẫn theo sau các ông lớn như Meituan và Pinduoduo.

Yên Khê

Theo Nhịp sống kinh tế/Sixth Tone